Ο πρόεδρος του ΑΞΙΟΤΗΣ και Σύμβουλος Διοίκησης Ε.Α.Σ.Ε. κ. Γιάννης Αναστασόπουλος, έλαβε μέρος στις εργασίες του "Delphi Economic Forum" όπου τοποθετήθηκε στο θέμα:
ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ:
υπόθεση Αριστείας, Ανεξαρτησίας και Αξιοκρατίας
ADDRESSING THE CRUCIAL ISSUE OF A MODERN GREEK STATE
Θέλω να ξεκινήσω την τοποθέτησή μου λέγοντας ότι η αξιοκρατία αποτελεί μια συνταγματική αρχή που συνδέεται άμεσα με τη δημοκρατική αρχή, την αρχή του κράτους δικαίου και την αρχή της ισότητας.
Κι επιτρέψτε μου να κάνω ένα χρονικό άλμα και να αναφερθώ στο 1ο Σύνταγμα της Επιδαύρου το 1822 όπου στο άρθρο 6 αναφέρεται ρητώς ότι : όλοι οι Έλληνες εις όλα τα αξιώματα και τιμάς, έχουσι το αυτό δικαίωμα δοτήρ δε τούτων μόνη η ΑΞΙΟΤΗΣ εκάστου.
ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ
Για να συμβάλουμε ουσιαστικά στην αναβάθμιση του Δημόσιου τομέα θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις εξής πέντε (5) βασικές παραδοχές:
ΠΑΡΑΔΟΧΗ #1 ΚΡΑΤΟΣ ΕΙΜΑΣΤΕ [ΟΛΟΙ] ΕΜΕΙΣ
Το κράτος δεν είναι μια νεφελώδης και δυσπρόσιτη έννοια. Αφορά τόσο τους δημοσίους λειτουργούς (εκλεγμένους και μη), όσο και την κοινωνία στο σύνολό της, η οποία από τη μία πλευρά καλείται να αποδεχθεί και υιοθετήσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, ενώ από την άλλη (και υπό την ευρεία αντίληψη) συμμετέχει και αυτή στη δημόσια διοίκηση παθητικά μεν, ως αποδέκτης των αποφάσεων ενεργειών και δράσεων της Δημόσιας Διοίκησης, ενεργά δε με την ψήφο της, καθώς με αυτήν αποφασίζει και τί είδους δημόσια διοίκηση θέλει και ποιος θα την διοικεί.
ΠΑΡΑΔΟΧΗ #2 Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΑΛΛΑΞΕΙ, ΕΑΝ ΔΕΝ ΑΛΛΑΞΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ (ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΩΣ)
Η Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να λειτουργεί ανεξάρτητη από το πολιτικό σύστημα. Μόνο έτσι μπορεί να γίνει λειτουργική και αποτελεσματική.
Απαιτείται λοιπόν, ευδιάκριτη απαγκίστρωση από το καθεστώς της ομηρίας και πατρωνίας της Δημόσιας Διοίκησης από το κομματικό – πελατειακό κατεστημένο.
Ακόμα κι όταν αναλαμβάνονταν ορθολογικά μέτρα για την εξυγίανση του δημοσίου τομέα, όπως π.χ. η νομοθεσία για το ΑΣΕΠ, συχνά υπονομεύονταν με ιδιοτελείς κομματικές πρακτικές. Δεν είναι τυχαίο ότι η νομοθεσία περί ΑΣΕΠ έχει αναθεωρηθεί ίσως και πάνω από 100 φορές ούτε ότι το ΑΣΕΠ συχνά παρακάμφθηκε με στρατιές ρουσφετολογικά διορισμένων συμβασιούχων.
Εάν η Δημόσια Διοίκηση δεν αισθανθεί ότι οι επιλογές των επικεφαλής των δημόσιων υπηρεσιών είναι πραγματικά αποκοματικοποιημένες - γίνονται δηλαδή με έναν ανεξάρτητο τρόπο, με επιτροπές χωρίς πολιτική παρέμβαση - δεν πρόκειται ποτέ να κερδηθεί η εμπιστοσύνη η οποία είναι απαραίτητη και την οποία χρειάζονται οι Δημόσιοι Υπάλληλοι για να μπορέσει να προχωρήσει η απαραίτητη άσκηση της αξιολόγησης.
ΠΑΡΑΔΟΧΗ #3 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΧΩΡΙΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ
Δημόσιος και ιδιωτικός τομέας είναι αλληλένδετοι· δεν μπορεί να υπάρξει και να λειτουργήσει ο ένας, δίχως τον άλλον. Η συνεργασία και η μεταξύ τους σύμπραξη είναι αναγκαία και απαραίτητη, προκειμένου ο τόπος να πάει μπροστά και να επιτευχθούν οι στόχοι ανάπτυξης.
Αξίζει να επισημάνω ότι όλα τα στελέχη του Δημοσίου που συμμετείχαν σε Ημερίδα της ΕΑΣΕ τόνισαν πως η δημόσια διοίκηση πρέπει να είναι σύμμαχος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και της επενδυτικής δραστηριότητας και πως χρειάζεται τις καλές πρακτικές του ιδιωτικού τομέα.
Οι μεταρρυθμίσεις προφανώς, όταν ενισχύουν τη διαχειριστική ικανότητα της δημόσιας διοίκησης, έχουν την αξία τους. Ωστόσο, η ταυτότητα διαμορφώνεται όχι όταν στρατηγικά σχεδιάζεται κάτι, αλλά όταν στρατηγικά υλοποιείται κάτι. Κατ’ επέκταση, η ταυτότητα της Δημόσιας Διοίκησης ορίζεται από όσα υλοποιεί κι όχι από όσα απλώς σχεδιάζει.
Πλούσιο το λέγειν, ανύπαρκτο το πράττειν.
Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να επιφέρουν θεαματικές βελτιώσεις και να εκσυγχρονίσουν τον Δημόσιο Τομέα. Μπορούν δε να αντιμετωπίσουν τη γραφειοκρατία που δυσκολεύει την εξυπηρέτηση του πολίτη και των επιχειρήσεων. Χρειάζεται ωστόσο να γίνει παράλληλα αναθεώρηση και ανασχεδιασμός διαδικασιών παγιωμένων από δεκαετίες. Πρέπει να υπάρχουν οι αντίστοιχες οργανωτικές και νομοθετικές παρεμβάσεις προκειμένου να μπορούν να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες της τεχνολογίας.
ΠΑΡΑΔΟΧΗ #4 ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Για να μεταρρυθμιστεί η Δημόσια Διοίκηση πρέπει πρώτα απ’ όλα να αποφασίσουμε ποια θέλουμε να είναι η αποστολή της. Θέλουμε μια Δημόσια Διοίκηση που θα καθορίζει και θα εμπλέκεται στα πάντα; Μια Δημόσια Διοίκηση δυνάστη που θα θέτει εξοντωτικές προδιαγραφές και θα απαιτεί φορτηγά με δικαιολογητικά και αποδεικτικά, είτε πρόκειται να ανοίξει κανείς ένα κουρείο, είτε πρόκειται να κάνει μια διεθνούς βεληνεκούς επένδυση.
Ή θέλουμε μια Δημόσια Διοίκηση καλοπροαίρετη προς τον πολίτη που θα σχεδιάζει, θα θέτει τις προδιαγραφές για την Δημόσια Δραστηριότητα των πολιτών και θα επιβλέπει την τήρηση των κανόνων χωρίς να κάνει τη ζωή των πολιτών κόλαση.
Αφού προσδιοριστούν οι στόχοι της Δημόσιας Διοίκησης το επόμενο βήμα είναι να σχεδιαστεί το οργανόγραμμα που θα εξυπηρετήσει τους επιθυμητούς στόχους. Το οργανόγραμμα αυτό θα καθορίζει τις αρμοδιότητες, την εσωτερική δομή και οργάνωση των απαραίτητων υπουργείων με καθορισμό του αντικειμένου εργασίας των διευθύνσεων των τμημάτων και των διευθυντικών στελεχών. Θα ακολουθήσει η στελέχωση αυτών βάσει προκαθορισμένων περιγραμμάτων θέσεων. Οι δομές που θα επιλέγουν θα πρέπει να δικαιολογούν την ύπαρξη τους με βάση μελέτης κόστους – ωφέλειας – επιδόσεων. Διαφορετικά θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα εκχώρησής τους στον ιδιωτικό τομέα μέσω ΣΔΙΤ. Με την προϋπόθεση ότι μπορεί αυτός να παρέχει ένα δημόσιο αγαθό σε χαμηλότερο κόστος και υψηλή ποιότητα.
ΠΑΡΑΔΟΧΗ #5 ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι η διαχρονική αξία που προσωποποιεί τη Δημόσια Διοίκηση στις συναλλαγές με τους πολίτες. Ως εκ τούτου, πιστεύω ότι η όποια προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης της λειτουργίας του δημοσίου τομέα θα πρέπει να εστιάζει στον παράγοντα άνθρωπο και να εδράζεται στις αρχές της Αριστείας, της Ανεξαρτησίας, και της Αξιοκρατίας - έννοιες συναρτημένες με τη δημοκρατική αρχή του κράτους Δικαίου και την αρχή της ισότητας που αποτελούν το κλειδί της κοινωνικής συνοχής.
Και μπορεί η καινοτομία, η απλοποίηση των διαδικασιών και οι νέες τεχνολογίες να αποτελούν τα θετικά πρόσημα των καιρών μας, ωστόσο έρευνα της ΕΑΣΕ που παρουσιάστηκε πέρυσι τον Φεβρουάριο σε ειδική εκδήλωση του Οργανισμού μας για την αναβάθμιση της λειτουργίας του Δημοσίου Τομέα, κατέδειξε ότι στα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα στελέχη του Δημοσίου συγκαταλέγονται και η κακή στελέχωση, η έλλειψη διαφάνειας, η έλλειψη λογοδοσίας, η έλλειψη κινήτρων στο Δημόσιο.
Χρειάζεται συντεταγμένη προσπάθεια και βούληση για να περάσουμε από τις πελατειακές – κομματικές σχέσεις σε ένα Αξιοκρατικό, Δίκαιο σύστημα που αξιοποιεί ανθρώπους ικανούς που θα οδηγήσουν προς τα εμπρός, «συμπαρασύροντας» ακόμη και τους λιγότερο ικανούς.
Τέλος, απαιτείται παγίωση της ουσιαστικής λειτουργίας της ιεραρχίας με έμφαση στην ανάδειξη των Γενικών Διευθυντών και όχι η υποκατάστασή της από τους συμβούλους της πολιτικής ηγεσίας, μέσω των οποίων ασκείται πολιτική και που εναλλάσσονται κάθε φορά που απέρχεται ο υπουργός, υφυπουργός, γενικός γραμματέας.
Επιδίωξη της ΕΑΣΕ είναι να προκαλέσει διάλογο με τα στελέχη του δημοσίου και μέσω αυτού να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, και κατά συνέπεια και την ποιότητα της ζωής στη χώρα μας.
Στο πλαίσιο αυτό πήρε την πρωτοβουλία να πραγματοποιήσει πέρυσι τον Φεβρουάριο μια ειδική ημερίδα με τη συμμετοχή λειτουργών του δημοσίου τομέα, η οποία κατέληξε σε συγκεκριμένες διαπιστώσεις – συμπεράσματα αλλά και εφικτές προτάσεις για την αναβάθμιση της λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης.
Εφέτος, μάλιστα θα δοθεί συνέχεια στο εγχείρημα αυτό, καθώς στις 28 Μαρτίου θα πραγματοποιήσουμε και τη 2η Ημερίδα με στόχο να συζητήσουμε τα κοινά προβλήματα δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
Οι προτάσεις που προέκυψαν από αυτήν την ειδική ημερίδα συνοψίζονται στις εξής:
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Εφαρμογή της καλής νομοθέτησης
- Δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής για τη διοίκηση του συνόλου των δράσεων του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης
- Ηλεκτρονική διακυβέρνηση ως ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημόσιας πολιτικής με στόχο την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών και την παροχή καλύτερων υπηρεσιών στους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
- Ο εξορθολογισμός των διοικητικών δομών (κεντρικών, αποκεντρωμένων, τοπικών)
- Απλούστευση και τυποποίηση διοικητικών διαδικασιών
Με τις προτάσεις αυτές δεν διεκδικούμε, ως ΕΑΣΕ, το αλάθητο. Στόχος μας είναι να συνδράμουμε την πολιτική ηγεσία, αξιοποιώντας τη συσσωρευμένη εμπειρία των μελών της ΕΑΣΕ προς όφελος του τόπου στον οποίο εργάζονται και παράγουν.
Είναι καιρός να περάσουμε επιτέλους από τα λόγια στα έργα, από το κομματικό στο εθνικό συμφέρον. Να μπει τέλος στον τσακωμό του παρόντος με το παρελθόν, γιατί χάνουμε το μέλλον.
Κλείνοντας θέλω να επαναλάβω τη ρήση του αείμνηστου Δημήτρη Τσάτσου:
Ακόμη και μια προσπάθεια που μοιάζει μάταιη, δεν είναι μια άχρηστη προσπάθεια.
Σας ευχαριστώ.