Άρθρο του Γιάννη Αναστασόπουλου στο Capital,gr (Παρασκευή, 20 Δεκεμβρίου 2013)
Ζούμε, αναμφισβήτητα, τη δυσκολότερη περίοδο από τα χρόνια της μεταπολίτευσης. Σε καταστάσεις όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα, κάποιοι υποκύπτουν στο καθεστώς φόβου και ανασφάλειας που επικρατεί στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Κλείνονται στο καβούκι τους, μένουν αδρανείς και παραμένουν στην πεπατημένη οδό θεατές, αρνούμενοι να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο ή να κάνουν νέα ξεκινήματα. Κάποιοι άλλοι, υιοθετούν μια στάση «νομοτελειακής αισιοδοξίας» θεωρώντας την κρίση ως «μπόρα που θα περάσει», συνεχίζοντας να ενεργούν ακριβώς όπως και πριν και θεωρώντας, αφελώς, ότι όλα κάποια στιγμή «θα φτιάξουν», δίχως να χρειαστεί να αναθεωρήσουν πρακτικές και συμπεριφορές του παρελθόντος.
Όμως, και οι δύο αυτές στάσεις είναι αναποτελεσματικές. Δεν οδηγούν πουθενά. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην επιτρέψουμε στον εαυτό μας να παραλύσει μπροστά στη ρευστότητα που χαρακτηρίζει τη χώρα σήμερα, αλλά και να μην γίνουμε ανεδαφικά αισιόδοξοι, πιστεύοντας στον «από μηχανής Θεό», που, μαγικά, θα δώσει τη λύση σε όλα τα προβλήματα.
Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση όπως θα έκανε ένας «καλός Ηγέτης» κατά τον Πλάτωνα. Να προσαρμοστούμε στις περιστάσεις, πιστεύοντας στον εαυτό μας και στη δύναμη του κοινού σκοπού, υιοθετώντας τη στάση του «αισιόδοξου ρεαλισμού» και έχοντας στο μυαλό μας ότι ναι μεν η κρίση έφερε προβλήματα που πρέπει να λύσουμε, φέρνει όμως και ευκαιρίες. Ευκαιρίες να γίνουν αλλαγές στη συμπεριφορά μας, στη νοοτροπία μας, στο πολιτικό σύστημα, στον τόπο. Ευκαιρίες για ανάπτυξη και διέξοδο από το σκοτεινό τούνελ της μοιρολατρίας και της απαισιοδοξίας όπου –δυστυχώς– έχει περιπέσει η χώρα. Αυτή η εθνική μελαγχολία πρέπει να μετατραπεί σε ανάταση. Δεν λέω ότι είναι εύκολο. Λέω όμως ότι είναι εφικτό. Με συλλογική προσπάθεια (από την κυβέρνηση, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις) η κρίση που βιώνουμε μπορεί να καταστεί σημείο ανάταξης.
Ανέκαθεν πίστευα ότι ως πολίτες οφείλουμε να δρούμε και να συμμετέχουμε στα κοινά. Με λίγα λόγια, το να είσαι πολίτης, δεν σημαίνει απλώς ότι ζεις σε μια κοινωνία και περιμένεις το κράτος να φροντίσει τα πάντα. Ενεργός πολίτης σημαίνει να προσπαθείς εσύ ο ίδιος να βελτιώσεις όσα μπορείς. Διότι το κράτος δεν είναι μια αόριστη έννοια που επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες και αφορά γενικώς κάποιους τρίτους. Αφορά τόσο τους δημόσιους λειτουργούς που ασκούν εξουσία (εκλεγμένους και μη) όσο και την κοινωνία στο σύνολό της. Είναι αυτονόητο ότι δεν υπάρχει κάποιος που εξαιρείται από αυτό. Θεωρώ ότι η δυνατότητα μιας καλύτερης ή χειρότερης ημέρας, εξαρτάται και από την ανάληψη των ατομικών μας ευθυνών και της αυτοκριτικής και συνυπογράφω την παρότρυνση του φιλοσόφου Στέλιου Ράμφου: «Ασ’ τους άλλους. Εσύ ο ίδιος πού ευθύνεσαι; Τι προσάπτεις στον εαυτό σου; Από εκεί θα βρεθούν τα υπόλοιπα. Όσο αυτό δεν γίνεται, η κρίση θα παρατείνεται, το σάπισμα θα βαθαίνει και τα φαινόμενα της ανομίας θα γίνονται πιο άγρια».
Αναμφισβήτητα, είναι έργο της κυβέρνησης και των πολιτικών ηγετών να ενσταλάξουν σε εμάς τους πολίτες τη δύναμη του κοινού σκοπού, να μας κάνουν συμμέτοχους και να μας ενεργοποιήσουν. Φαίνεται ότι δεν το έχουν καταφέρει... Δεν ωφελεί, όμως, να σταθούμε απλώς σε αυτή τη διαπίστωση. Αντιθέτως, ας αναλάβουμε δράση. Ας κάνουμε την αυτοκριτική μας και, με βαθιά αυτογνωσία, ας επιχειρήσουμε να ξεπεράσουμε τα αδιέξοδά μας, αφήνοντας πίσω διαπαντός λανθασμένες πρακτικές του παρελθόντος. Ας αλλάξουμε. Είναι πρωτίστως δικό μας χρέος να προσπαθήσουμε για το καλύτερο. Στο παρελθόν, η κοινή προσπάθεια έχει κάνει θαύματα.
* Ο κ. Γιάννης Αναστασόπουλος είναι πρόεδρος του συλλόγου ΑΞΙΟΤΗΣ